Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Ο Μητροπολιτικός Ναός Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, ο οποίος είναι συμπολιούχος με τον Άγιο Δημήτριο, ενώ διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης & Ιερομόναχος στο Άγιον Όρος.
Προσκυνήματα | Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς | Ι. Ν. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Ο Μητροπολιτικός Ναός της Θεσσαλονίκης κτίστηκε την περίοδο 1891-1914 στη θέση του κατεστραμμένου από την πυρκαγιά του 1890 ναού του Αγίου Δημητρίου, που ήταν η μητρόπολη της πόλης από το 16ο αιώνα.
Τα αρχικά σχέδια του ναού έκανε ο διάσημος αρχιτέκτονας Ερνστ Τσίλερ και ολοκληρώθηκαν με αλλαγές από τον αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Είναι η πρώτη μεταβυζαντινή εκκλησία με τρούλο στη Θεσσαλονίκη και ο αρχιτεκτονικός τύπος της συνδυάζει βυζαντινά, νεοκλασικά και νεορωμανικά μορφολογικά στοιχεία. Η αρχική τοιχογραφία του ναού από το Νικόλαο Κεσσανλή καταστράφηκε στο σεισμό του 1978 και αντικαταστάθηκε με νεότερη.
Ο νέος ναός αφιερώθηκε στον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, κορυφαίο θεολόγο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και μητροπολίτη Θεσσαλονίκης (1347-1359), το σκήνωμα του οποίου φυλάσσεται σε αργυρή λειψανοθήκη σε παρεκκλήσι του ναού.
Το κτηριακό συγκρότημα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, που περιλάμβανε εκτός από την εκκλησία την παλιά κατοικία του Μητροπολίτη και το Ελληνικό Προξενείο (Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα), κτίστηκε την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού και σχέδια του Ερνστ Τσίλερ.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ΄.
Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα καὶ διδάσκαλε, τῶν Μοναστῶν ἡ καλλονή, τῶν θεολόγων ὑπέρμαχος ἀπροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης τὸ καύχημα, κῆρυξ τῆς χάριτος, ἱκέτευε διὰ παντός, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τὸ πολύφωνον στόμα τῆς θείας χάριτος, τῶν Ὀρθοδόξων δογμάτων τόν ἀληθῆ θησαυρόν, ἀνυμνοῦμέν σε πιστῶς Πάτερ Γρηγόριε· τῆς Ἐκκλησίας γὰρ φωστήρ, ἀνεδείχθης φαεινός, καὶ κλέος Θεσσαλονίκης· ἥτις ἐν σοὶ καυχωμένη, λαμπρῶς γεραίρει τοὺς ἀγῶνάς σου.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Τὸ τῆς σοφίας ἱερὸν καὶ θεῖον ὄργανον Θεολογίας τὴν λαμπρὰν συμφώνως σάλπιγγα Ἀνυμνοῦμέν σε Γρηγόριε θεορρῆμον. Ἀλλ’ ὡς νοῦς νοΐ τῷ πρώτῳ παριστάμενος, Πρὸς αὐτὸν τὸν νοῦν ἡμῶν Πάτερ ὁδήγησον, Ἵνα κράζωμεν, χαῖρε κῆρυξ τῆς χάριτος.
Έτερον Κοντάκιον
Ἦχος δ΄. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Θεσσαλονίκη ἡ περίβλεπτος πόλις, τὴν σὴν ἁγίαν ἑορτάζουσα μνήμην, πρὸς εὐφροσύνην συγκαλεῖται ἅπαντας· ταύτης ποιμενάρχης γάρ, θεοφόρος ἐδείχθης, καὶ σοφὸς διδάσκαλος, Ἐκκλησίας ἁπάσης· χαριστηρίους ὅθεν σοι ᾠδάς, ᾄδομεν πάντες, Γρηγόριε μέγιστε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις Ἐκκλησίας λαμπρὸς φωστήρ, καὶ Θεσσαλονίκης, ποιμενάρχης θεοειδής· χαίροις τοῦ ἀκτίστου, φωτὸς ὄργανον θεῖον, καὶ θεολόγων στόμα, Πάτερ Γρηγόριε.