Λόγος περὶ προσευχῆς εἰς τὴν ἡμέρα μνήμης τοῦ Ἁγίου Προφήτου Ἠλία
Ὅταν κάνετε τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ, θὰ κρατᾶτε στὸ νοῦ σας ὅλες τὶς ἁμαρτίες σας καὶ θὰ ζητᾶτε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ σᾶς συγχωρήσει ὄχι μόνο τὴν χειρότερη ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες σας ἀλλὰ καὶ ὅλες τὶς ἄλλες ἁμαρτίες.
Ἅγιος Λουκᾶς Συμφερουπόλεως | Νηπτική Θεωρία | Προφήτης Ἠλίας
Ὅταν διαβάζουμε στὴ Βίβλο, στὰ βιβλία Γ΄ καὶ Δ΄ Βασιλειῶν, γιὰ τὶς ἐκπληκτικὲς πράξεις τοῦ Ἁγίου Προφήτη Ἠλία, ὁ νοῦς μας συγκλονίζεται ἀπὸ αὐτὰ καὶ θαυμάζουμε πολλά: Θαυμάζουμε τὸν ἐξαιρετικό του ζῆλο γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπόλυτη ἀφοβία του μὲ τὴν ὁποία ἐπιδιδόταν στὸ νὰ ἐμφυτέψει τὴν πίστη στὸν λαό τῶν παγανιστῶν (γιατί τέτοιος ἦταν τότε ὁ λαὸς τοῦ Ἰσραήλ). Ὁ νοῦς μας ἐκπλήσσεται, ὅταν διαβάζουμε γιὰ τὰ ἐξαιρετικὰ θαύματά του. Περισσότερο ἀπ’ ὅλα, ἴσως, θαυμάζουμε ὅταν διαβάζουμε γιὰ τὴν ἐκπληκτικὴ δύναμη τῆς προσευχῆς του, ἐπειδή, ξέρετε, μὲ τὴν προσευχή του διέτασσε ἀκόμη καὶ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσης: Εἶχε ἀπαγορεύσει τὴ βροχὴ νὰ πέσει στὴ γῆ τῆς Παλαιστίνης γιὰ τριάμισι χρόνια, καὶ στὴ συνέχεια, πάλι μὲ τὴν προσευχή του κατέβασε τὴ βροχὴ στὴ γῆ. Μὲ τὴν προσευχή του κατέβασε τὴν οὐράνια φωτιά, ἡ ὁποία ἔκαψε τὴ θυσία ποὺ εἶχε ποτιστεῖ μὲ ἄφθονο νερό.
Ἀκριβῶς στὸ θέμα τῆς προσευχῆς τοῦ Προφήτη Ἠλία θὰ ἤθελα νὰ ἐπιστήσω τὴν προσοχή σας, γιατί δὲν θὰ μοῦ ἀρκοῦσε ὁ χρόνος γιὰ νὰ μιλήσω γιὰ ὅλα τὰ σπουδαῖα πράγματα ποὺ ἔκανε. Δὲν θὰ περιοριστῶ, ὅμως, μόνο στὴ δική του προσευχή. Γνωρίζουμε ὅτι ὑπῆρχαν μεγάλοι ἀσκητὲς τῆς εὐσεβείας, μεγάλοι ὅσιοι, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν προσευχή τους ἔκαναν μεγάλα καὶ σπουδαῖα θαύματα.
Ἐπιθυμῶ, ὅμως, νὰ ἀντιληφθεῖτε ὅτι ὄχι μόνο μιὰ προσευχὴ ποὺ κάνει προφανῆ, ὁρατὰ θαύματα, ὄχι μόνο ἡ προσευχὴ τοῦ Προφήτη Ἠλία, οὔτε μόνο οἱ προσευχὲς τῶν ἀποστόλων, τῶν προφητῶν καὶ τῶν μαρτύρων κάνουν θαύματα, θέλω νὰ καταλάβετε ὅτι κάθε προσευχὴ κάνει θαύματα.
Τί εἴδους θαύματα κάνει; Ὄχι τόσο ἔνδοξα καὶ ἐκπληκτικὰ θαύματα ποὺ ἔκανε ὁ Προφήτης Ἠλίας. Κάνει, ὅμως, θαύματα ποὺ δὲν γνωρίζει κανένας, ἐκτὸς ἀπὸ ἐκεῖνον στὴν ψυχὴ τοῦ ὁποίου τελοῦνται αὐτὰ τὰ θαύματα.
Κάθε προσευχή, ὅπως αὐτὴ τοῦ Ὁσίου Σεραφεὶμ τοῦ Σαρόφ, τοῦ Ὁσίου Σεργίου τοῦ Ράντονεζ, τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου καὶ τοῦ Θεοδοσίου τῶν Σπηλαίων του Κιέβου, τοῦ Ὁσίου Βαρλαάμ του Χουτίν, τοῦ Ὁσίου Νείλου Σόρσκυ καὶ πολλῶν ἄλλων Ὁσίων, τελεῖ ἀόρατα θαύματα.
Ὁ Ὅσιος Σεραφεὶμ καὶ ὁ Ὅσιος Σέργιος, ἀκόμη καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς τους ὁμοιώθηκαν μὲ ἀγγέλους ἐν σαρκί. Οἱ ψυχές τους ἦταν γεμᾶτες ἀπὸ βαθύτατη πίστη, γεμᾶτες ἀπὸ ἁγνότατη ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. Ἔλαμπαν ἀπὸ πίστη καὶ ἀγάπη.
Πῶς, ὅμως, ἔφτασαν σὲ τέτοιο σημεῖο ὥστε νὰ λάμπουν; Μὲ ποιά κατορθώματα;
Τὸ πέτυχαν μὲ τὴν προσευχή τους, πρωτίστως μὲ τὴν προσευχή. Βέβαια, καὶ μὲ τὴν ἄκρα νηστεία καὶ ἀγρυπνία.
Γνωρίζετε βεβαίως ὅτι ὁ Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὸφ στεκόταν πάνω σὲ βράχο γιὰ χίλιες μέρες καὶ χίλιες νύχτες προσευχόμενος στὸν Θεό. Αὐτὴ ἡ θαυμαστὴ προσευχὴ τὸν ἔκανε ἄγγελο ἐν σαρκί. Ἀπὸ αὐτὴ τὴν προσευχὴ ἐνοίκησε στὴν ψυχή του ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ καρδιά του ἔλαμπε ἀπὸ τόση ἀγάπη ποὺ ὑποδεχόταν κάθε ἄνθρωπο μὲ λόγο γεμᾶτο ἀγάπη: Χαρά μου!
Βλέπετε, ἡ προσευχὴ ἔκανε θαῦμα στὴν ψυχὴ τοῦ Ὁσίου Σεραφείμ, ὅπως ἔκανε θαύματα καὶ στὶς ψυχὲς ἄλλων ὁσίων, ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁποίων εἶναι τεράστιος. Ἡ προσευχὴ ἔκανε, ἐπίσης, θαύματα ὑπομονῆς στοὺς μάρτυρες, μιὰ ὑπομονὴ ἀνεκδιήγητη ποὺ συγκλόνιζε τὶς ψυχὲς τῶν θεατῶν τῶν βασανιστηρίων τους, καὶ συχνὰ ἀκόμη καὶ τῶν δημίων ποὺ τοὺς βασάνιζαν, μὲ ἀποτέλεσμα αὐτοὶ νὰ στραφοῦν πρὸς τὸν Χριστό.
Βλέπετε, λοιπὸν, ὅτι ἡ προσευχὴ ποὺ δὲν κάνει ὁρατὰ θαύματα, τὰ ὁποῖα νὰ καταπλήσσουν τὸ νοῦ μας, κάνει θαύματα ἐν κρυπτῷ τῆς ἀνθρώπινης καρδιᾶς.
Μεταμορφώνει ἐντελῶς αὐτὲς τὶς καρδιές, ἐπειδὴ οἱ καρδιὲς τῶν ὁσίων καὶ τῶν μαρτύρων δὲν μοιάζουν μὲ τὶς καρδιὲς τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων, ἐκείνης τῆς μάζας τῶν ἀνθρώπων, τὴν ὁποία ἡ Ἁγία Γραφὴ ἀποκαλεῖ λαὸ τῆς γῆς, καὶ ἐγὼ τολμῶ νὰ τοὺς ἀποκαλῶ λαό – χόρτο, ἀλλὰ ἀνάβει τὶς καρδιὲς καὶ αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων.
Νὰ ξέρετε, λοιπόν, ὅτι στὴν προσευχή σας ὑπάρχει ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ ποὺ κάνει θαύματα στὶς καρδιές σας. Νὰ ξέρετε ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ ὅλα τὰ ἔργα τοῦ χριστιανοῦ. Ὅλα τὰ ἄλλα ἔργα του εἶναι μικρὰ καὶ ἀσήμαντα, ἐντελῶς ἀσήμαντα, σὲ σύγκριση μὲ τὸ ἔργο καὶ τὸν κόπο τῆς προσευχῆς.
Ὅπως κάθε φυτὸ μαραίνεται χωρὶς νερὸ σὲ ξηρὸ ἔδαφος, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου μαραίνεται, ὅταν δὲν τρέφεται μὲ τὴν προσευχή. Χρειάζεται κι αὐτὴ τροφὴ καὶ νερό, ἀλλὰ ἰδιαίτερο νερό, τὸ ζωντανὸ νερὸ ποὺ ὁ Χριστὸς ὑποσχέθηκε νὰ δώσει στὴ Σαμαρείτιδα, ὅταν συνομίλησε μαζί της, τὸ νερὸ ποὺ χαρίζει αἰώνια ζωή, γιὰ τὸ ὁποῖο μίλησε στὸ ναὸ τῆς Ἱερουσαλὴμ τὴν ἡμέρα τῆς Μεσοπεντηκοστῆς.
Αὐτὸ τὸ νερό, τὸ νερὸ τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀπαραίτητο, ἀπολύτως ἀπαραίτητο γιὰ τὸν καθένα μας. Καὶ λαμβάνουμε αὐτὸ τὸ ζωντανὸ νερό, αὐτὴν τὴν πηγὴ τῆς χάρης, ἐν τῇ προσευχῇ.
Ἀλλὰ ὅταν μιλάω γιὰ τὴν προσευχή, συχνὰ μοῦ ἀπαντοῦν: Δὲν ξέρω νὰ προσεύχομαι. Διδάξτε μου νὰ προσεύχομαι.
Τί ἀπαντῶ;
Ἀπαντῶ, πρῶτα ἀπ’ ὅλα, ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ μεγαλύτερη καὶ δυσκολότερη ἀπὸ ὅλα τὰ ἀνθρώπινα ἔργα. Γνωρίζουμε ὅτι κανένα δύσκολο ἔργο δὲν μαθαίνεται εὔκολα. Κάθε ἔργο, κάθε τέχνη χρειάζεται μακροχρόνια μελέτη.
Ἂν ἡ μακροχρόνια μελέτη εἶναι ἀπαραίτητη στὰ ἀνθρώπινα, πόσο μᾶλλον σὲ αὐτὸ τὸ μεγαλύτερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἔργα. Μελετᾶτε, μελετᾶτε, μελετᾶτε χωρὶς τελειωμό, καὶ θὰ σᾶς δοθεῖ.
Καὶ πῶς νὰ ξεκινήσετε τὴ μελέτη; Ἰδοὺ πῶς: Ὑπάρχουν πολλὲς προσευχὲς ποὺ ἔχουν συνταχθεῖ καὶ ἔχουν γραφτεῖ ἀπὸ μεγάλους ἁγίους τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ μεγάλους ἱεράρχες, ἀπὸ μεγάλους ὁσίους καὶ μάρτυρες.
Νὰ προσεύχεστε μὲ αὐτὲς τὶς προσευχές, μὴ μιμεῖστε τοὺς βαπτιστές, οἱ ὁποῖοι περιφρονοῦν αὐτὲς τὶς προσευχὲς καὶ συνθέτουν τὶς δικές τους. Οἱ προσευχές τους εἶναι ἀνίσχυρες καὶ τυπολατρικές, γιατί τὸ πνεῦμα τους δὲν εἶναι τίποτα μπροστὰ στὸ πνεῦμα τῶν ἁγίων Πατέρων.
Μὴν ἐπινοεῖτε τὶς δικές σας προσευχές. Νὰ προσεύχεστε μὲ αὐτὲς ποὺ σᾶς διδάσκει ἡ Ἁγία Ἐκκλησία. Ἀλλὰ ὅταν διαβάζετε αὐτὲς τὶς προσευχές, νὰ διεισδύετε σὲ κάθε λέξη τους, νὰ συλλαμβάνετε τὸν ἑαυτό σας σὲ κάθε περίπτωση περισπασμοῦ, σὲ κάθε παρέκκλιση ἀπὸ τὰ λόγια τῆς προσευχῆς.
Ἂν προσεύχεστε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, οἱ ἅγιες προσευχὲς τῶν μεγάλων ἁγίων θὰ φωτίσουν τὶς ψυχές σας.
Ὑπάρχει, ὅμως, μιὰ ἀκόμη προσευχή, ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, ἡ ὁποία θεωρεῖται ἡ πιὸ σημαντικὴ καὶ ἡ πιὸ ἀπαραίτητη προσευχὴ γιὰ ὅλους τοὺς μοναχούς.
«Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλό».
Αὐτὴν ἡ προσευχὴ κάνει πραγματικὰ θαύματα καὶ γι’ αὐτὸ θεωρεῖται ἐξαιρετικὰ σημαντική, ἂν ὄχι ἡ πιὸ σημαντικὴ ἀπὸ ὅλες.
Μάθετε αὐτὴν τὴν προσευχή, νὰ ξεκινᾶτε ἀπὸ αὐτήν. Μάθετε τὴν ὡς ἑξῆς: Κλειδῶστε τὴν πόρτα τοῦ δωματίου σας, ἂν θέλετε, σταθεῖτε ὄρθιοι· ἂν θέλετε, καθίστε σὲ καρέκλα· ἂν θέλετε, γονατίστε.
Μὲ τὸ κεφάλι σας σκυμμένο χαμηλά, κοιτᾶξτε πρῶτα ἀπ’ ὅλα μέσα στὴν καρδιά σας, σκεφτεῖτε καὶ θυμηθεῖτε ποιά ἀπὸ τὶς πολλὲς ἁμαρτίες βασανίζει περισσότερο τὴν καρδιά σας, ποιά εἶναι πιὸ ἀντιπαθὴς στὸν Θεό.
Ἂν πρόκειται γιὰ πορνεία, ἂν πρόκειται γιὰ μοιχεία – νὰ σκέφτεστε μόνο γιὰ αὐτὸ· ἂν πρόκειται γιὰ φιλαργυρία – νὰ σκέφτεστε πρῶτα ἀπ’ ὅλα γιὰ αὐτὸ· ἂν πρόκειται γιὰ ἀνηλεότητα, σκληρότητα καὶ ἔλλειψη ἀγάπης – ἐπικεντρῶστε τὴ σκέψη σας πρωτίστως σὲ αὐτό.
Ὄρθιοι, καθιστοί, γονατιστοί, βρεῖτε τὴν πιὸ βαριὰ ἁμαρτία σας, χαμηλῶστε τὸ κεφάλι σας καὶ παρακαλέστε τὸν Κύριο Ἰησοῦ γιὰ τὴ συγχώρεση πρωτίστως αὐτῆς τῆς ἁμαρτίας... Νὰ προσεύχεστε μὲ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, κατὰ προτίμηση μὲ κομποσκοίνι, καὶ νὰ λέτε: «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με, τὸν ἁμαρτωλό».
Τὴ στιγμὴ ἐκείνη νὰ σκέφτεστε αὐτὴ τὴν πιὸ βαριά σας ἁμαρτία. Ἐπαναλαμβάνετε αὐτὴν τὴν προσευχὴ τοὐλάχιστον ἑκατὸ φορές, ἑστιάζοντας πάντα τὴ σκέψη σας στὴν πιὸ βαριὰ καὶ ἀηδιαστικὴ ἁμαρτία σας. Ὅταν ἀρχίσετε ἔτσι, θὰ συνηθίσετε νὰ θυμᾶστε καὶ ἄλλες ἁμαρτίες.
Ὅταν κάνετε τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ, θὰ κρατᾶτε στὸ νοῦ σας ὅλες τὶς ἁμαρτίες σας καὶ θὰ ζητᾶτε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ σᾶς συγχωρήσει ὄχι μόνο τὴν χειρότερη ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες σας, ἀλλὰ καὶ ὅλες τὶς ἄλλες ἁμαρτίες σας. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ θὰ κάνει θαῦμα στὶς ψυχές σας. Θὰ νιώσετε ντροπή. Ὅταν ἀρχίσετε νὰ ἐξομολογεῖστε τὴν πιὸ βαριὰ ἁμαρτία σας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, θὰ νιώσετε ἐπίμονη ἐπιθυμία νὰ ἐλευθερωθεῖτε, ὁπωσδήποτε νὰ ἀπαλλαγεῖτε ἀπὸ αὐτὴ τὴν βδελυρὴ ἁμαρτία.
Μέρα μὲ τὴ μέρα, προσευχόμενοι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, θὰ ἐλευθερώνεστε ὅλο καὶ περισσότερο ἀπὸ τὴν κύρια ἁμαρτία σας καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες ἁμαρτίες σας, καὶ ἡ ψυχή σας θὰ μεταμορφώνεται.
Θὰ παρατηρεῖτε οἱ ἴδιοι ὅτι ἀλλάζει ἡ στάση σας ἀπέναντι στοὺς συνανθρώπους σας. Θὰ παρατηρήσετε ὅτι γίνεστε ὅλο καὶ πιὸ τρυφεροί, ὑπομονετικοί, πρᾶοι, ταπεινοί.
Θὰ εἶστε πολὺ προσεκτικοὶ στὸ πῶς συμπεριφέρεστε στοὺς ἀνθρώπους, θὰ φροντίζετε νὰ μὴν τοὺς πληγώνετε καὶ νὰ μὴν τοὺς προσβάλλετε. Καὶ ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ θὰ μεταμορφώσει τὴν καρδιά σας καὶ θὰ κάνει αὐτὸ τὸ θαῦμα – ἀόρατο θαῦμα τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ στὴν καρδιά σας.
Αὐτὰ εἶναι ποὺ ἤθελα νὰ σᾶς πῶ γιὰ τὴν προσευχή.
Ἂν θέλετε νὰ καθαρίσετε τὴν καρδιά σας, ἂν θέλετε νὰ σταθεῖτε ἄφοβα ἐνώπιον τοῦ Φοβεροῦ Κριτῆ, τοῦ Χριστοῦ, ἀκολουθῆστε αὐτὸ ποὺ σᾶς συμβουλεύω.
Νὰ προσεύχεστε, νὰ προσεύχεστε μὲ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ πρῶτα ἀπ’ ὅλα νὰ μετανοεῖτε, νὰ μετανοεῖτε.
Ἡ προσευχὴ μετανοίας πρέπει νὰ εἶναι ἡ πιὸ σημαντικὴ καὶ συνεχὴς προσευχή σας. Ὅσο αὐτὴ θὰ καθαρίζει τὴν καρδιά σας, θὰ μάθετε νὰ προσεύχεστε ὄχι μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό σας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς κοντινοὺς καὶ τοὺς μακρινούς σας ἀνθρώπους, γιὰ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Θὰ σᾶς ἔρθει καὶ ἡ πιὸ ἱερή, ἡ πιὸ θεάρεστη προσευχὴ γιὰ ἐκείνους ποὺ σᾶς μισοῦν καὶ σᾶς προσβάλλουν.
Νωρίτερα, σᾶς συμβούλεψα νὰ μὴ μιμεῖστε τοὺς αἱρετικοὺς καὶ νὰ συνθέτετε τὶς δικές σας προσευχές. Τώρα, ὅμως, θὰ σᾶς πῶ ὅτι ὑπάρχει μιὰ ὕψιστη μορφὴ προσευχῆς – προσευχὴ χωρὶς λόγια, κραυγὴ τῆς ψυχῆς πρὸς τὸν Θεό, ποὺ ἀνοίγει τοὺς οὐρανοὺς καὶ μᾶς φέρνει στὴν πιὸ ζωντανὴ κοινωνία μὲ τὸν Θεό.
Εἴθε νὰ μᾶς ἀξιώσει ὅλους ὁ Κύριος νὰ ἀποκτήσουμε μιὰ τέτοια προσευχή!
Θὰ ἔρθει, ὅμως, μόνο τότε, ὅταν γίνουμε ἀληθινοὶ ναοὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἀμήν!
2 Αὐγούστου τοῦ 1951