Έλληνας ιερέας διακονεί 15 χρόνια στην Αφρική
Ο π. Ερμόλαος Ιατρού μίλησε από τη μακρινή Μονρόβια της Λιβερίας, όπου δεν υπάρχει Ορθόδοξος Ναός. Εκεί τον όρισε, φέτος, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας να μεταφέρει το «Ἔρχου καὶ ἴδε» στους ιθαγενείς.
Σοφία Χατζή | Πρεσβύτερος Eρμόλαος Ιατρού | Εξωτερική Ιεραποστολή
Από το πρώτο Ορθόδοξο Ιεραποστολικό κλιμάκιο στη Λιβερία
Για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία της Ορθόδοξης εξωτερικής Ιεραποστολής, ένας Έλληνας ιερέας και δάσκαλος με την πρεσβυτέρα του βάδισαν σε αχαρτογράφητα μονοπάτια στην άγνωστη Αφρική της επαρχίας και των αχυροκαλύβων. Σ’ αυτό το μετερίζι, γέννησαν και τα τέσσερα παιδιά τους και τα μεγάλωσαν επί 15 χρόνια σε μια πρωτόγνωρη οικογενειακή ατμόσφαιρα: Μέσα από τον κίνδυνο της επιβίωσης σε μια ξένη γη, όλη η οικογένεια μαθήτευσε στη θυσία προς τον αδελφό.
Όταν μετέφερα τις σκέψεις μου αυτές στο δάσκαλο κι έγγαμο ιερέα της Ιεραποστολής πατέρα Eρμόλαο Ιατρού, μού απάντησε με απλότητα πως: «Αυτά τα κανονίζει ο Θεός και χωρίς την επέμβασή του, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε ούτε βήμα». Δεν μπορούσα παρά να συμφωνήσω, αλλά οφείλουμε όλοι να καταλάβουμε πως εκείνος και η πρεσβυτέρα ανέλαβαν προσωπικά την ευθύνη κι αποδέχτηκαν να γίνουν αιχμάλωτοι της αγάπης του «ξένου» αδελφού.
Τη συνέντευξή του παραχωρεί ο πατήρ Eρμόλαος από τη μακρινή Μονρόβια της Λιβερίας, όπου δεν υπάρχει καν Ορθόδοξος Ναός. Οι Ιθαγενείς θα αναγνωρίσουν αυτόν τον καιρό, για πρώτη φορά στο πρόσωπο του πατρός Eρμολάου, τον πρώτο Ορθόδοξο ιερέα. Μετά από θητεία 15 ετών στο Μαλάουι και την Τανζανία, φέτος, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας τον όρισε να μεταφέρει το «Ἔρχου καὶ ἴδε» στους Ιθαγενείς της Λιβερίας.
Πρόκειται για μια ακόμη χώρα στην ήπειρο της Αφρικής, που οι κάτοικοί της έχουν τη χειρότερη άποψη για τους λευκούς. Οι προπαππούδες τους είχαν συρθεί αλυσοδεμένοι σκλάβοι στην Αμερική και γέννησαν τα παιδιά τους εκεί. Όσα μπόρεσαν να επιστρέψουν στη Λιβερία, τιμούσαν τους σκλαβωμένους προγόνους τους, μια φορά το χρόνο, πηγαίνοντας στη θάλασσα και κουβαλώντας έναν κουβά θαλασσινό νερό που το πήγαιναν σπίτι τους για να πίνουν κάθε πρωί λίγο, ώστε να μην ξεχνούν τα αλμυρά δάκρυα των προγόνων τους, που έκλαιγαν όταν τους μετέφεραν με τα δουλεμπορικά σαπιοκάραβα στη Δύση. Σ’ αυτή τη χώρα, η Ορθοδοξία καλείται να κλείσει παλιές πληγές με την έμπρακτη αγάπη.
Ο πατήρ Eρμόλαος μάς μιλά για τον σκληρό τόπο: «Τη Λιβερία, μπορούμε να την δούμε στο χάρτη κοντά στον Ισημερινό. Η πρωτεύουσα του κράτους είναι η Μονρόβια, απ’ όπου σας μιλάω, με 600.000 κατοίκους περίπου. Η Λιβερία, σήμερα, μετρά 5 εκατομμύρια. Το 85% των κατοίκων είναι χριστιανοί που ανήκουν σε πολλές αιρέσεις. Το 12% είναι μουσουλμάνοι. Η Ορθοδοξία είναι άγνωστη εδώ κι εύχομαι ο Θεός να τα φέρει έτσι ώστε να γνωρίσουν και σε αυτή τη χώρα την Αληθινή Πίστη.»
Ο πατήρ Eρμόλαος θα επεκταθεί και στην άθλια οικονομική κατάσταση των φτωχών ιθαγενών: «Για να δείτε το μέγεθος της φτώχεια τους, σας λέω πως είναι η δεύτερη χώρα στον κόσμο, σε ποσοστό ανεργίας. Το 85% εδώ είναι άνεργοι. Και το 80%, ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι άνθρωποι ζουν σε ανέχεια. Η καθημερινή τους τροφή είναι σχεδόν πάντα το ρύζι και θα είναι μεγάλη ανακούφιση αν έχουν χρήματα να το αγοράσουν. Το μεροκάματο, είναι περίπου 3 με 5 ευρώ. Η ανεργία μαστίζει, ιδιαίτερα, τα χωριά όπου οι άνθρωποι δεν βρίσκουν να εργαστούν κι οι κατοικίες τους είναι σε λασποκαλύβες. Υποφέρουν πολύ από την πείνα και τις κακουχίες.»
Η φωνή του πατρός Eρμολάου γίνεται νοσταλγική, όταν αναφέρεται στη θάλασσα της Λιβερίας που του θυμίζει τη Μεσόγειο που βρέχει την Ελλάδα: «Η χώρα έχει φυσικό σύνορο τη θάλασσα κι αυτό για εμάς είναι μια παρηγοριά, γιατί όταν την κοιτάμε θυμόμαστε την όμορφη πατρίδα μας. Το κλίμα είναι τροπικό με υγρασία 92% κατά την περίοδο των βροχών. Όταν δεν βρέχει, κατεβαίνει στο 24%. Η θερμοκρασία ανεβαίνει κατακόρυφα και φτάνει μέχρι τους 50°C, όταν σταματά η βροχή. Η επίσημη γλώσσα είναι η αγγλική, ομιλούνται, όμως, ακόμη 12 διάλεκτοι.»
Ατέλειωτες θλιβερές εικόνες συνθέτουν τη νεότερη ιστορία της Λιβερίας κι ο πατήρ Eρμόλαος τις περιγράφει: «Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι Λιβέριοι ζούσαν στο διχασμό του εμφυλίου πολέμου. Σκοτώθηκαν πολλοί. Ο πόλεμος διήρκεσε κοντά 14 χρόνια και παρέλυσε τη χώρα. Άρχισε το 1989 και τελείωσε το 2003. Στην περίοδο του πολέμου, κινδύνευε η ζωή όλων, παντού. Οι άνθρωποι στους δρόμους περπατούσαν βιαστικά, φοβισμένοι με το κεφάλι σκυμμένο, γιατί παραμόνευαν ολούθε κρυμμένοι οπλοφόροι που σκότωναν αδιάκριτα. Ο φόβος βασίλευε παντού. Το πιο τραγικό απ’ όλα ήταν ότι στρατολογούσαν πολλά ανήλικα παιδιά. Τα έπαιρναν με τη βία από τους γονείς τους, τα έβαζαν με τη βία να κάνουν τους πρώτους φόνους κι έτσι τα καημένα τα παιδάκια δεν μπορούσαν πια να επιστρέψουν στο χωριό τους και παρέμεναν ως στρατιώτες της επανάστασης. Έτσι, αυτά τα παιδιά συνήθισαν στους φόνους και στη βία.»
Ο πόλεμος τελείωσε, αλλά το κακό που δημιούργησε συγκέντρωσε περισσότερα δεινά και συμφορές. Ο πατήρ Eρμόλαος Ιατρού θα πει με λύπη: «Σήμερα, στη Λιβερία, η εγκληματικότητα φτάνει στα ύψη. Τα πράγματα είναι επικίνδυνα, ιδιαίτερα για εμάς τους λευκούς. Αυτά τα παιδιά που είχαν στρατολογήσει και εκπαιδεύσει να φονεύουν μεγάλωσαν, τριγυρνούν ελεύθερα, όπως και πολλοί άλλοι που ήταν πολεμιστές κι αυτό, σίγουρα, αυξάνει την εγκληματικότητα και επικινδυνότητα της χώρας. Αναμφίβολα, θέλει προσοχή το κάθε βήμα εδώ. Τώρα, δόξα τω Θεώ, βασιλεύει ειρήνη κι έχουμε νόμιμη κυβέρνηση με κανονικές εκλογές, αλλά όλα αυτά που προηγήθηκαν δεν σβήνουν εύκολα, ούτε από τις μνήμες, ούτε από την καθημερινότητα.»
Ο πατήρ Eρμόλαος ακολουθεί τις συμβουλές του Χριστού, που δεν είπε να είμαστε χορτάτοι και καλοβολεμένοι. Ο Ίδιος τάισε μεγάλο πλήθος με άρτο και ψάρια και μιλούσε για τη μεγάλη παρηγοριά στον κόσμο. Στα χνάρια αυτής της διδασκαλίας, ο ιερέας και δάσκαλος από την Ελλάδα συνεχίζει να μας διηγείται: «Σ’ όλο αυτό τον πόνο, μόνο η Εκκλησία μπορεί να μαλακώσει τις καρδιές των ανθρώπων, μπορεί να επουλώσει μεγάλα τραύματα, να γιατρεύσει βαθιές πληγές, μπορεί να σβήσει κακές μνήμες, να εξαφανίσει εφιάλτες… μπορεί να χωρέσει, μπορεί να συγχωρέσει, μπορεί να ελευθερώσει, μπορεί να αγιάσει όλους, όλους όσοι πιστεύουν, όσοι μετανοήσουν, όσοι ταπεινά πλησιάσουν, ζητώντας τη βασιλεία των ουρανών και τη σωτηρία της ψυχής.»
Όλα τα καλά ξεκινήματα περιέχουν δυσκολίες, που η εμπειρία δείχνει ότι ξεπερνιούνται. Ο πατήρ Eρμόλαος Ιατρού φαίνεται αισιόδοξος: «Τις δύο πρώτες Κυριακές, δεν μπορούσαμε καν να τελέσουμε τη Θεία Λειτουργία, γιατί δεν υπήρχε ούτε ένας πιστός. Κι έτσι, με πόνο ψυχής είδαμε να μην γίνεται η Θεία Λειτουργία. Εν τω μεταξύ, όμως, ο Θεός μάς έστειλε ένα Λιβεριανό, ο οποίος διψούσε να μάθει για την Ορθοδοξία. Είναι μορφωμένος, μιλά αγγλικά, είναι πετυχημένος ηλεκτρολόγος κι ανατρέφει μόνος του τον 11χρονο γιο του, από τότε που η γυναίκα του τον εγκατέλειψε με το νεογέννητό τους. Ξεκινήσαμε την κατήχηση. Είχε πολλές ερωτήσεις, γινόταν συζήτηση και συγχρόνως του παραθέταμε τα δόγματα και τη διδασκαλία της πίστης μας. Παρόλο, που δεν συνηθίζεται να βαπτίζουμε κάποιον γρήγορα λόγω των συνθηκών, έπρεπε να γίνει βάπτιση ώστε να ξεκινήσει συγχρόνως κι η Θεία Λειτουργία σ’ αυτή τη χώρα.»
Στη Λιβερία, δεν υπάρχει ούτε Ναός, ούτε Βαπτιστήριο. Έτσι, για το μυστήριο του βαπτίσματος, ο ιερέας κατέφυγε στον Ατλαντικό Ωκεανό: «Ο πατέρας ήθελε πολύ να βαπτιστεί μαζί με το παιδί του. Ψάξαμε για ένα απομονωμένο μέρος στη θάλασσα, να μην υπάρχουν λουόμενοι και ξεκίνησε η βάπτιση. Νιώσαμε σαν να ζούσαμε στα πρωτοχριστιανικά χρόνια. Την ώρα της βαπτίσεως, μπήκαμε μέσα σε πιο βαθιά νερά, ώστε να γίνει κανονικά πλήρης κατάδυση κι ανάδυση “εἰς τό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος”. Τα ονόματα που πήραν οι νεοφώτιστοι είναι Γεώργιος ο πατέρας και Γρηγόριος ο γιος. Την επόμενη ημέρα, Κυριακή, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία στο σπίτι. Ένα ταπεινό τραπεζάκι μετατράπηκε σε Αγία Τράπεζα, όταν τοποθετήσαμε πάνω του το Αντιμήνσιο που μας παρέδωσε ο Μητροπολίτης μας για την περίσταση. Είχαμε μόνο τα απαραίτητα, το μικρό Αγιοπότηρο και τα σχετικά Άγια Σκεύη που φέραμε από την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, υπήρξε ιδιαίτερη συγκίνηση. Ο Γεώργιος προσπαθούσε να κάνει τον ψάλτη, μα τα μόνα που ήξερε να λέει, ήταν το “Κύριε ἐλέησον” και το “Ἀμήν”. Διάβασε το “Πιστεύω” κι είπαν με το γιο του το “Πάτερ ἡμῶν”. Τέλος, ήρθε η ώρα να κοινωνήσουν το Χριστό. Μετά, όλοι χαρούμενοι κεράσαμε τους νεοφώτιστους Γεώργιο και Γρηγόριο που έφυγαν με ειρήνη από το σπίτι που, για λίγο εκείνο το πρωινό, είχε μετατραπεί σε Ναό.»
Η προσφορά αυτών των δύο νεοφώτιστων Λιβεριανών είναι πολύ μεγάλη, όπως μας λέει ευγνώμων ο πατήρ Eρμόλαος: «Εξαιτίας τους, πια, τελείται Θεία Λειτουργία στη Λιβερία. Κι από αυτήν τη γωνιά της γης, θα ανεβαίνουν από τώρα Ορθόδοξες Θείες Λειτουργίες για να υμνολογούν, ικετεύουν και δοξολογούν το γλυκύτατο Ιησού μας.»
Οι αιρέσεις στη Λιβερία μετρούν πάνω από 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους, οι Ορθόδοξοι είναι μόνο δύο άνθρωποι. Όμως, δεν μετριέται με αριθμούς το ζήτημα της πίστης. Μετριέται με ονόματα. Ο πατήρ Eρμόλαος δεν μνημονεύει αριθμούς, μνημονεύει ονόματα, το Γεώργιο και το Γρηγόριο. Ένας μόνο άνθρωπος μπορεί να σώσει τον κόσμο.
Υ.Γ.: Για πρώτη φορά φέτος, μετά από 15 χρόνια στην Αφρική, η πρεσβυτέρα του πατρός Eρμολάου με τα παιδιά τους βρίσκονται στην Ελλάδα για να προετοιμαστούν για την εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο. Να ευχηθούμε στα μέλη της οικογένειας, να οδηγεί πάντα ο Θεός τα βήματά τους.
Αναστάσιος, 10 Δεκεμβρίου 2021