Άγιον Όρος | Προσκυνήματα | Ιερά Μονή Αγίου Παύλου
Η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του Άθωνα και σε σχετικά μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Η παράδοση τοποθετεί τη ίδρυσή της στα μέσα του 9ου αιώνα. Ιδρυτής φαίνεται να είναι ο Παύλος ο Ξηροποταμινός, ο οποίος αρχικά ίδρυσε τη Μονή Ξηροποτάμου κοντά στη Δάφνη. Ο ίδιος, λίγο πριν το τέλος της ζωής του, ανήγηρε νέα Μονή – τη σημερινή Αγίου Παύλου – στην τωρινή της θέση, αλλά με το όνομα «Ξηροποτάμου». Μετονομάστηκε σε Μονή Αγίου Παύλου, το 1108.
Στις αρχές του 14ου αιώνα, καταστράφηκε και κατέστη Κελί, δηλαδή εξάρτημα της Μονής Ξηροποτάμου. Το 1365, όμως, η Μονή Αγίου Παύλου επανακατοχυρώθηκε ως κυρίαρχη Μονή. Στην ανασυγκρότησή της συνέβαλαν πολλοί Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, Ηγεμόνες των Παραδουναβίων περιοχών και, αργότερα, Τσάροι της Ρωσίας.
Στα τέλη του 18ου αιώνα, η Μονή Αγίου Παύλου βρέθηκε σε δυνή οικονομική θέση λόγω χρεών. Στη συνέχεια, επί εποχής Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄ – ο οποίος το 1815 θεμελίωσε το Καθολικό της – ανέκαμψε. Το οικοδομικό της συγκρότημα, μάλιστα, διευρύνθηκε το 1820 από τον Αρχιμανδρίτη Άνθιμο, Ηγούμενο των Ρουμανικών Μετοχίων της Μονής, με νέες Πτέρυγες. Η Μονή πέρασε μεγάλη δοκιμασία στα χρόνια της ελληνικής Επανάστασης.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, υπέστη δύο τεράστιες καταστροφές από πυρκαγιά κι από πλημμύρα, οπότε και ανακαινίστηκε κατά το μεγαλύτερό της τμήμα.
Το εξωτερικό φρουριακό περίγραμμα της Μονής διαμορφώνει ακανόνιστο πεντάπλευρο. Ο κύριος οικοδομικός όγκος είναι δυτικά της, ενώ η αντίθετη πλευρά περιβάλλεται από τείχος με επάλξεις και ιδιαίτερα ψηλό αμυντικό Πύργο. Η αρχιτεκτονική της μορφολογία σχετίζεται άμεσα με τον περιβάλλοντα βραχώδη χώρο, που προσδιόρισε και την επέκτασή της Μονής καθ’ ύψος, σε διάφορες φάσεις. Η είσοδός της είναι από τη νότια πλευρά, με Διαβατικό που οδηγεί στην αυλή, στην οποία δεσπόζει το Καθολικό.
Η Μονή Αγίου Παύλου επαναλειτουργεί κοινοβιακά από το 1839 με Σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Στ΄ και κατέχει τη δέκατη τέταρτη θέση στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους.
Ανά πενταετία, αντιπρόσωπος της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, μαζί με εκείνους των Ιερών Μονών Χιλανδαρίου, Ξηροποτάμου και Οσίου Γρηγορίου, συγκροτούν την τετραμελή Ιερά Επιστασία του Αγίου Όρους, με Πρωτεπιστάτη από τη Μονή Χιλανδαρίου. Οι Μονές αυτές – σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, αποτελούν την τέταρτη μόνιμη τετράδα Μονών που, κυκλικά, ανά πενταετία και για ένα έτος εναλλάσσονται στην Ιερά Επιστασία του Αγίου Όρους.
Η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου έχει Εξαρτήματά της δύο Σκήτες παραδοσιακού τρόπου λειτουργίας, οι οποίες είναι σε μορφή οικισμού: Την Ιερά Σκήτη Εισοδίων της Θεοτόκου (Νέα Σκήτη) και την Ιερά Σκήτη Αγίου Δημητρίου (Λακκοσκήτη). Σ’ αυτήν ανήκουν, επίσης, τρία Kαθίσματα, δύο Kελιά – εκτός του Αντιπροσωπείου στις Καρυές – έξι Ησυχαστήρια και το ιστορικό σπήλαιο του Αγίου Παύλου. Ανάμεσα στα περιβάλλοντα κτίσματα της Μονής είναι και το (συνδεδεμένο κατά την παράδοση της Μονής, με την κόρη του Σέρβου Ηγεμόνα, Βράγκοβιτς και τα Τίμια Δώρα των Μάγων) «Προσκυνητάρι της Μάρως».
Στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου, εγκαταβιώνουν 35 μοναχοί κι άλλοι 60 μοναχοί διαβιούν στα Εξαρτήματά της. Ηγούμενος διατελεί ο Αρχιμανδρίτης Παρθένιος.
Share this post